Leon Antoni
Barański

Malarz, scenograf, grafik

Leon Antoni Barański (ur. 18 stycznia 1943 w Bukareszcie, zm. 9 czerwca 2019 w Bielawie) był polskim artystą plastykiem, grafikiem, malarzem oraz scenografem. Co więcej, przez wiele lat pozostawał aktywnym członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków, dlatego jego działalność obejmowała różne dziedziny sztuki i łączyła tradycję z eksperymentalnymi poszukiwaniami.

Tworzył plakaty, druki, programy i katalogi kulturalno–teatralne, a ponadto zajmował się projektowaniem obiektów przestrzennych – zarówno wolnostojących, jak i dekoracyjnych. Dzięki temu mógł harmonijnie łączyć sztukę użytkową z twórczością o charakterze wizualnym, co z kolei pozwalało jego dziełom funkcjonować w różnych kontekstach artystycznych oraz trafiać do szerokiego grona odbiorców.

Krystyna Szczepaniak

O Mnie

Leon Antoni Barański

– artysta

Edukacja i początki twótczości

Ukończył studia w Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie (1962–1969). Był związany zarówno z Krakowem, jak i z niewielkim górskim miastem – Bielawą. Już w tym okresie rozwijał różnorodne zainteresowania artystyczne, a jednocześnie eksperymentował w wielu dziedzinach sztuki.

Malarstwo, grafika i scenografia

Szczególne miejsce w jego twórczości zajmowało malarstwo, grafika oraz projektowanie scenografii i obiektów przestrzennych – zarówno wolnostojących, jak i dekoracyjnych. Współpracował między innymi z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, Teatrem Gong 2, Teatrem Lalki i Aktora im. Hansa Christiana Andersena oraz z Teatrem Ludowym w Krakowie. Ponadto pracował z Teatrem Stu, Teatrem im. Juliusza Osterwy w Gorzowie, Teatrem im. Stefana Jaracza w Olsztynie, Teatrem Polskim w Szczecinie i Teatrem im. Juliusza Słowackiego. W rezultacie zrealizował około 50 scenografii teatralnych, co pozwoliło mu zdobyć bogate doświadczenie w pracy z różnymi zespołami artystycznymi.

Wystawy i działalność artystyczna

Był autorem i współautorem wielu wystaw indywidualnych i zbiorowych, obejmujących grafikę, malarstwo i plakaty. Jego prace zdobywały liczne nagrody, medale, dyplomy oraz listy gratulacyjne. Co więcej, w 1969 roku został przyjęty w poczet członków rzeczywistych Okręgu Wrocławskiego Związku Polskich Artystów Plastyków, co potwierdziło jego uznanie w środowisku artystycznym.

Galerie i grupy twórcze

W 1971 roku założył Galerię Kwarantanna, którą prowadził do 1975 roku w Dzierżoniowie, a następnie w latach 1979–1980 w Bielawie. Ponadto w 1972 roku był współzałożycielem grupy plastycznej POZA. Dzięki tym inicjatywom promował młodych artystów oraz nowe kierunki w sztuce.

Stypendia i odznaczenia

W 1976 roku został stypendystą Ministerstwa Kultury i Sztuki. Już wcześniej, w 1974 roku, odznaczono go medalem „Zasłużony Działacz Kultury”. Dzięki temu jego wkład w rozwój sztuki i kultury został oficjalnie doceniony.

Projektowanie przestrzeni

Był również projektantem architektury wnętrz. Jako autor aranżacji przestrzennej – obejmującej światło i dźwięk – przygotował projekt „Scenografia–Warsztat”, który został zaprezentowany w Biurze Wystaw Artystycznych w Lublinie w 1972 roku. Dwumiesięczna ekspozycja ukazywała jego eksperymentalne podejście, ponieważ łączyło sztukę z przestrzenią, a jednocześnie tworzyło nowe doświadczenia odbiorcze dla widza.

Wybrane realizacje

Artysta był także autorem wielu cykli, wśród których znalazły się między innymi:

  • aluminiowe obiekty i reliefy (28 sztuk, 1973–1976),

  • obiekty „Biała Rzeźba” – cykl Biały François Villon (1969–1976),

  • malarskie reliefowe epitafia – cykl Dell’arte w czerni (1970–1981),

  • obiekty–„przedmioty” mobilnego teatru – Galeria Kwarantanna (1969–1986),

  • ekspozycje typu environment – cykl Kurtyny (Teatr Galeria Kwarantanna, 1970–1989),

  • cykl kompozycji graficznych i malarskich EDEN (1966–1989),

  • cykl rysunków i grafik Szkoła Błaznów (1960–1989).

Versus Logo Szkło
CERAMIKA_Floral

Prace Artysty

Leon Antoni Barański

– Galerii Versus – wybrana kolekcja

Osiągnięcia

Leon Antoni Barański

– wystawy, nagrody, wyróżnienia

Nagrody

  • 1964 – III nagroda za grafikę „Oświęcimską”, Kraków
  • 1965–1971 – główne nagrody za scenografie do spektakli teatru „GONG 2” na festiwalach teatralnych w Gdańsku, Gliwicach, Łodzi, Lublinie, Wrocławiu i Krakowie
  • 1967–1971 – główne nagrody „Boga Deszczu” (zespołowo i indywidualnie) na festiwalach w Łodzi za inscenizacje plastyczne i scenografie teatru „GONG 2”
  • 1969 – Grand Prix MELPOMENA 69’ – Festiwal Kultury w Krakowie, za inscenizację plastyczną i scenografię do spektaklu „Trismus” St. Grochowiaka oraz happening – spektakl antywojenny
  • 1970 – medal Zrzeszenia Studentów Polskich za krzewienie kultury teatru
  • 1971 – nagroda w Łagowie
  • 1972 – Złota Odznaka Uniwersytetu im. M. Skłodowskiej–Curie w Lublinie
  • 1972 – dyplom „Zasłużony dla Uniwersytetu im. M. Skłodowskiej–Curie”
  • 1974 – odznaka „Zasłużony Twórca Kultury” przyznana przez Ministra Kultury i Sztuki
  • 1976 – roczne stypendium artystyczne Ministerstwa Kultury i Sztuki

Opracowani dla telewizji

Artysta przygotowywał również projekty scenograficzne dla telewizji. Wśród nich znalazły się między innymi:

  • „Alicja w krainie czarów” L. Carrolla (prapremiera polska) – we współpracy z Teatrem Lalki i Aktora im. J. Ch. Andersena w Lublinie. Spektakl został zarejestrowany i wyemitowany przez TV Łódź w 1971 roku (zapis barwny). Dzięki temu artysta po raz pierwszy zaistniał szerzej w medium telewizyjnym, a jego prace dotarły do szerszej publiczności.

  • „Mutter Courage” B. Brechta – inscenizacja plastyczna spektaklu antywojennego w Teatrze Polskim w Szczecinie. Emisja odbyła się w ramach Teatru Poniedziałkowego w 1983 roku (zapis barwny). Tym samym twórca podkreślił swoje zaangażowanie w sztukę o wyraźnym przesłaniu społecznym i pokazał, jak teatr może funkcjonować w różnych kontekstach medialnych.

Publikacje i recenzje

Recenzje, omówienia, zdjęcia ze spektakli oraz reprodukcje prac artysty ukazywały się regularnie w prasie polskiej i zagranicznej. Ponadto publikacje te dokumentowały rozwój twórczy artysty i wpływały na rosnące zainteresowanie jego dorobkiem. Wśród wydawnictw i czasopism znalazły się między innymi:

  • tygodniki: Przekrój, Życie Literackie, Student, Kamena, ITD, Teatr,

  • miesięczniki: Dialog, Polska, La Theatre en Pologne,

  • pisma regionalne: Sztandar Ludu, Kurier Lubelski, Gazeta Robotnicza, Litery (Gdańsk),

  • wydawnictwa i czasopisma zagraniczne, m.in. Teatr Młodych (Praga) oraz Le Republicain (1969).

Dzięki obecności w tak różnorodnych mediach jego twórczość zyskała znaczący zasięg, a recenzje i publikacje nie tylko dokumentowały rozwój artysty, lecz także potwierdzały zainteresowanie jego dziełami w kraju i za granicą.

Wystawy indywidualne:

Grafika i malarstwo

  • Klub „Pod Jaszczurami”, Kraków, 1965.

Scenografia, grafika i plakat

  • Prezentacje czterokrotne na festiwalach Wiosna Teatralna, Lublin, 1966–1972.

  • „Przestrzeń teatralna”, Lublin, 1966.

  • Teatr Regio, Parma (Włochy), 1968.

  • Teatr w Sopocie, 1970.

  • „Scenografia – warsztat” (inscenizacja przestrzeni: światło, muzyka), Biuro Wystaw Artystycznych, Lublin, 1971–1972 (grudzień–marzec).

  • Projekty filmowe – cykl „Eden”, Dom Kultury „Bieltex”, Bielawa, 1973.

Malarstwo i projekty przestrzenne

  • „Obiekty mobilne”, Nancy (Francja) oraz Austria, 1969.

  • „Formy przestrzenne” (projekty), Galeria Kwarantanna, Dzierżoniów, 1973.

  • „Groteska, humoreska w rysunku”, klub NOT, Bielawa, 1973.

  • Scenografia, rysunek, grafika, malarstwo (reliefy aluminiowe), Galeria Kwarantanna, Dzierżoniów, 1973–1975.

  • Grafika i rysunek, Dni Literatury, Dzierżoniów, 1973–1974.

  • Scenografia, klub NOT, Bielawa, 1974.

  • „Pejzaż”, Dom Kultury, Bielawa, 1974.

  • Grafika i rysunek, ZDK „Bieltex”, 1975.

  • Scenografia, grafika i plakat, Muzeum Okręgowe, Gorzów Wielkopolski, 1978.

Stałe ekspozycje

  • Aluminiowe reliefy, fabryka Wrzecion, Jodłownik.

  • Galeria „BB” – Wrocław, „Reliefy szklane”, 7 VI – 20 XII, 2012–2013.